Het zal wel toeval zijn: Jean-Marie Le Pen die overlijdt op
de datum dat de redactie van Charlie Hebdo 10 jaar terug het slachtoffer werd
van een aanslag van radicale moslims. De Mohammed-cartoons… Het zal wel één van
de weinige dingen zijn die beiden gemeen hadden.
Je suis Charlie? Niet echt. Waar Charlie Hebdo voor stond is
niks voor mij. En zoals ik het al eerder heb gesteld: om in de hypocrisie van
veel wereldleiders van toen mee te gaan – zelfs van landen waar dat blad nooit
had kunnen bestaan – gaat me veel te ver. Feit is dat het blad toen al in veel
minder water was terecht gekomen.
Maar het is wel een feit dat het gevoel van humor van onze
jongeren heel wat minder tolerant is voor dat soort humor en dat is verontrustend. De politiek
correcte elite die zit te kappen op dingen als Allo Allo, FC De Kampioenen,
Little Britain en tutti quanti kweekt een humorloze nieuwe generatie.
Jean-Marie Le
Pen. Ook niet vies van een schokkende uitspraak meer of minder. En gek
genoeg ook weer een Bretoen die ultra-Frans was. Bij een splitsing eind de jaren '90 verdween de regionalistische vleugel helemaal. Geen toeval dat het pas recent
is dat die partij enige aanhang krijgt op het Keltische deel van Frankijk. Al
heeft dat toch eerder te maken met pogingen van de regering Macron om de
vluchtelingen/illegalen/… meer te verdelen over het land.
Zijn hele leven is eigenlijk al beschreven dus ga ik dat
niet doen en even focussen op een aantal interessante momenten. Zo is er de
legendarische foto van zijn optreden in het stadion van Olympique Marseille.
Dan was hij op zijn best. De man kon de massa bespelen.
Ik kreeg trouwens als student de kans om zelf een vraag te
kiezen bij een examen van Prof. Reynaert en koos het FN als onderwerp. Ik kende
het blijkbaar net iets te goed om enige sympathie weg te steken. De foto waar
ik Wim Verreycken uit de buurt van de clan Anciaux probeerde te halen op de
Ijzerbedevaart van 1996 haalde de voorpagina van De Morgen toen en ik denk wel
dat hij wist wie achter de 5-sterrige grijze pet zat toen.
Eigenlijk moet je in termen van politieke betekenis Le Pen
vergelijken met iemand die in veel opzichten totaal tegenovergesteld was: Karel
Dillen. Beiden bouwden vanuit de catacomben een partij op die vandaag het
politieke debat mee stuurt zo niet beheerst. Alleen kon Le Pen zijn partij niet
uit handen geven. Dillen deed dat wel.
De verstandhouding tussen beide partijen vroeg wel zijn
tijd. Le Pen zat midden de jaren ’80 in het Europees Parlement met de MSI en
EPEN (een partij van aanhangers van het oude kolonelsregime in Griekenland). Het
Vlaams Blok was toen een partijtje met 1 verkozene, later 2 in de Kamer en
Dillen in de Senaat. Maar een zetel in het Europees Parlement? Daar kon pas in
geloofd worden na de gemeenteraadsverkiezingen van 1988.Toen ging het FN mee in de 'technische fractie' die er na 1989 kwam.
Wat wel al meteen leidde tot spanningen binnen het Vlaams
Blok. De Vlaams Blok Jongeren haalden niet alleen de mosterd maar ook de
campagnetechnieken en de beruchte/befaamde/geliefde slogan uit Frankijk: ‘Les
Français d’Abord’ werd ‘Eigen Volk Eerst’.
Maar het leidde tot spanningen met Geert Wouters die met het
Nationalistisch Verbond in 1991 een poging deed om het Vlaams Blok af te
houden. Dat leidde tot niks maar wel een beperkte uittocht van
stamboeknationalisten. .
Ondertussen groeide het FN verder in de jaren '80. Een poging van Mitterand
om met een proportioneel systeem te werken bij de parlementsverkiezingen leidde
tot een grote FN-fractie maar die versmolt tot 2 verkozenen toen het huidige systeem er
kwam. Yann Piat zal dat een tijdje doen maar nam afstand van de partij omwille
van de uitspraken over de gaskamers van Le Pen en zal later in onopgeloste
omstandigheden vermoord worden.Het FN hield nog even een parlementslid met Marie-France Stirbois,
de weduwe van Jean-Pierre Stirbois die ook in verdachte omstandigheden om kwam,
maar later zou die ook in onmin raken met Le Pen.
Onmin. Het is een beetje zijn handelsmerk geweest. Misschien
om de greep op de partij te houden? De belangrijkste was wel die met Bruno Mégret
eind de jaren ’90 toen de partij op weg leek naar een doorbraak naar de macht
bij regionale verkiezingen. Mégret nam een belangrijk deel van de partij mee.
Niet in het minst de DPS, de interne beveiligingsdienst, die berucht was bij de
politie. De achtergrond van de onafhankelijkheidsstrijd in Algerije en Indochina
had heel wat veteranen uit het vreemdelingenlegioen naar daar gebracht. Niet de
meest zachtzinnige jongens.
Onmin. Zijn oudste dochter Marie-Caroline breekt mee met haar
vader en Mégret om pas later – als Marine de partij al duidelijk in handen
heeft – terug te keren. Ze gaat mee met Mégret. Die laatste zal nog een laatste
keer optreden bij het FN bij de presidentsverkiezingen van 2002 en later even
in het zog van Zémmour hangen.
Onmin ook met Jacques Bompard die als enige burgemeester van de partij overbleef in Orange maar toen die boetes uitschreef voor wildplakken door het FN tijdens de campagne tegen de Europese Grondwet (later herverpakt in het akkoord van Lissabon) ging die ook aan de deur.
Ja, die presidentsverkiezingen. Veelal wordt vergeten dat
het ging om kandidaten die nauwelijks warmte konden opwekken. Chirac was weinig
betrouwbaar en Jospin was een bleke figuur. Kortom: veel kiezers bleven gewoon
thuis in die eerste ronde. Maar niet die van het FN. De verrassing was compleet. Het was eigenlijk
puur toeval.
Het bleek de laatste stunt want 5 jaar later ging Le Pen en
de partij de dieperik in. Bij de traditioneel volgende parlementsverkiezingen
ging de partij onder de 5% en verloor daarmee de terugbetaling van de kosten.
Het al deels leegstaande partijhoofdkwartier werd verkocht net als de gepantserde
wagen van Le Pen.
Onmin. Zijn laatste politieke daad was de weg vrij houden
voor zijn dochter Marine als voorzitter van de partij. Dat daarvoor een veteraan
als Gollnisch moest wijken leidde tot een splitsing die de Parti de la France
zou worden eerst onder leiding van Carl Lang, die als secretaris van de partij
moest wijken. Die zou nog een tijd als medewerker van Frank Vanhecke aan de kost komen in het Europees Parlement toen die als onafhankelijke in de fractie van UKIP zat. Een deel van het oude kader van het FN zou volgen. En na zijn
uitsluiting uit het FN zou Jean-Marie Le Pen – met het comité Jeanne – nog kandidaten van die partij
steunen. Zonder veel succes.
Soit, voor wie zou denken dat ik enkel het negatieve onthou:
zeker niet. Eigenlijk was Le Pen Trumpiaans voor Trump. Hij wist hoe een punt
te maken. Scherp. Duidelijk. En de thema’s bepalen deels de agenda. Het RN is
inderdaad niet meer dat liberale rechts-nationale van in de jaren ’80. De
broertjes Philippot, die van souverainistisch links kwamen, stuurden die partij
mee in een eerder centristische richting qua economie.
Ondertussen loopt het proces verder tegen Marine Le Pen over
het gebruik van personeel en middelen van de zonnekoningen van de EU en is
kleindochter Marion Maréchal – die de naam Le Pen liet vallen – bezig met in de
marge een nieuwe partij uit te bouwen. Misschien terug samen met de tante naar
lijsten? We zullen zien.
Maar met Le Pen en Charlie Hebdo gaat het hier over hoe
scherp de provocatie kan en mag zijn en tot hoe ver de vrijheid van
meningsuiting mag gaan. En dat is voor mij net als koffie: het mag allemaal wat
scherper, zwarter,… Voor zolang het nog mag…
Eens benieuwde of op zijn begrafenis 'Non, Je ne regrette rien' zal spelen...
