Terugblik op Bretoense whisky

 

De warehouse van 'Les Menhirs'

Ik heb er even over nagedacht of ik het zou doen. Een overzicht van de Bretoense whisky. Want het is en blijft een apart verhaal. Net zoals de komst van de Bretoenen naar Europa een apart verhaal is. Maar toch enkele feiten.

De Fransen drinken al jaren meer whisky dan pastis. Maar u zal nog nooit een groepje senioren petanque hebben zien spelen in de Provence met een glaasje whisky. Op de wereldwijde schaal betekent de Franse productie ongeveer 0.2% van het totaal. Ze importeren massa’s spul uit de VS en Schotland. En met de boomende business in Ierland is het onwaarschijnlijk dat die zullen ontbreken.

Ieren en Fransen hebben een band van rebellie en zijn vooral geen goede vrienden met de Engelsen. Zo kan u per boot passeren aan de villa van Henessy in kapersnest Saint-Mâlo. De man vluchtte naar Frankrijk omwille van… en zijn naam maakt ook nog deel uit van het letterwoord LVHM. Al betekent de cognac amper 1% van de totale omzet.

Pernod is dan weer een naam die opduikt in Ierland. In 1988 nam die United Distillers over die op dat moment met een 4-tal distilleerderijen de volledige Ierse productie in handen had. Zo diep was de Ierse productie gezonken. Maar namen als Jameson en Bushmills (ondertussen verkocht) kwamen in Franse handen.

De oertijd

Dat is wel relatief. We spreken begin de jaren ’70 en in Bretagne werd voor het eerst whisky gestookt. De Keltische band bracht de sterke drank in barre tijden naar Bretagne. Sporen van terug te vinden? Nee. Moeten we verder zoeken? Goh, heel onwaarschijnlijk.

Bretagne

Wat wel opvalt is het etiket ‘Bretagne’: een zoektocht naar een eigen gras (al zal niet iedereen het begrepen hebben op boekweit), eigen mouting en eigen vaten met als ambitie het kindervoetje naast de Bigfeet genre Schotland en Ierland te zetten. 6 distilleerders hebben zich verenigd (http://whisky.bzh/project/fisselier-gwenroc/).

Maar niet iedereen volgt. En voor weinigen is whisky een hoofdzaak.

Nog niet bezocht…

Distillerie Fiselier (https://boutique.breizh-odyssee.bzh/fr/whisky-breton/398-whisky-breton-fisselier-70cl.html) biedt maar één whisky in het gamma aan. Gezien de prijs  en het alcoholvolume lijkt een uitstap van minder belang. De productie is gestart in 1968 en is gelegen in Locqueltas, net boven Vannes.

In de buurt van Rennes zit La Roche aux Fées in Sainte-Colombe. Veel is er niet over te vinden behalve dat ze hoopten tegen 2020 aan 8000 flessen van 50 cl te raken. Ze experimenteren met gerst en boekweit. Zelfs hun facebookpagina is nauwelijks aangevuld en er moet ergens een shop zijn waar je ze kan vinden. Mislopen lijkt daar moeilijk met 272 inwoners….

En goh, ik kan nog verder gaan want waar ieder dorp zijn pilsbrouwer had vroeger lijkt ieder dorp in Bretagne wel ergens een alcoholstoker te hebben.

Maar laten we het houden bij wat we wel kennen.

Kleintjes

Ik had gehoopt om Kaerelis (https://nl.kaerilis.org/) te bezoeken op Belle Ile. Die maken geen deel uit van de Bretoense club en het is ook geen grote productie. De flessen zijn soms een tijdlang niet te verkrijgen en zijn duur. Wie niet naar het eiland kan moet langs gaan in een winkeltje in Quiberon. En het is een allesproduceerder: van parfum over gin tot whisky…

Zelfde verhaal bij Moby Dick in Plogoff (http://www.distillerie-mobydick.fr/). Wie een fikse natuurwandeling wil na het bezoek heeft er ruimte zat. Een parfumwinkel vooraan en een distilleerderij achteraan met 1000 liter alcohol voor die parfum maar ook voor jenever, absint (lekker spul) en whisky. Die whisky wordt blijkbaar ook veel afgezet bij de lokale horeca. Tastings? Met Quimper op 50 minuten rijden langs soms verradelijke wegen niet echt nee. Is de whisky de moeite waard? Stukken goedkoper dan Kaerelis kan een flesje als souvenir leuk zijn. Maar dan nog… de absint…

Geen Bretoen

Een grotere jongen is Glann Ar Mor en de enige met een omvang die geen deel uitmaakt van de Keltische vloot (https://www.celtic-whisky-distillerie.fr/en/our-range-of-whiskies/glann-ar-mor-french-single-malt-whisky/). Waarom is minder duidelijk. En ook waarom enkel de shop te bezoeken is evenmin. Niet goedkoop maar wel vlot te krijgen hier.

Warenghem - https://armorik.bzh/

Niet zo heel ver van Glann Ar Mor en gelegen in een industrieterrein aan de buitenzijde van Lannion ligt de distillerij Warenghem met als whisky Armorik. De distilleerderij werd in de 1900 opgericht door emigranten uit Steenvoorde. In 1993 werd een distilleerderij opgericht voor whisky met ketels in Schotse stijl. In 1998 kwam het eerste product op de markt.

De eerste keer dat ik Armorik zag was op een voedingsbeurs in Brussel ondertussen ruim 15 jaar terug. Een eerste passage op een tasting leverde weinig op. Maar ondertussen nam enkele jaren terug Erwan Lefebvre de leiding over en kan je nu speciale bottelingen krijgen tegen aanvaardbare prijzen. Met die opmerking dat de boutique online enkel levering in Frankrijk aangeeft. Een mailtje maakt dat je ook hier kan bestellen met een hogere verzendingskost. Maar met een paar flessen te bestellen zakt dat wel. Maar we krijgen stilaan ouder spul op de markt uit Lannion.

Een bezoekje regelen kan via de website. Aankopen kan in de recent gebouwde shop.

Naguelann - http://www.naguelann.bzh/

Aan de andere zijde van Bretagne, in de buurt van Dinan, ligt het project van Lenaîck Lemaitre. In een gerestaureerde hoeve die ondertussen aardig uitgebreid is experimenteert hij met gerst en boekweit sinds 2014. De distilleerderij kreeg steun van grote broer Armorik en vergrootte de distilleerderij van 15.000 liter naar 60.000 liter. Er werd een bottelarij gebouwd en grond gekocht om eigen gerst en boekweit te telen.

Naast de distilleerderij is er ook een proefzaal in het nabijlegen Saint-Mâlo. Voorlopig ben ik de drank nog niet tegengekomen in Vlaanderen. Misschien dat er nog ruimte komt met de schaalvergroting want in 2021 – voor de vergroting – werd 90% verkocht in Frankrijk.

Eigenzinnige jongens en niet echt goedkoop. Maar wel eentje die groeit.

Bezoeken kan. Soms. In 2022 waren ze duidelijk verrast van het bezoekersaantal want al in oktober werd de stop er op gezet. Maar in combinatie van een bezoek aan Dinan zeker de moeite.

 

Les Menhirs – Eddu - https://www.distillerie.bzh/

En we gaan verder het boekweitpad op. Op een kwartiertje zuidwaarts van Quimper ligt distillerie Les Menhirs. Die whisky vind je vlot in Bretagne. Tot zelfs het museum aan de menhirs van Carnac. Gedrenkt in de Bretoense mystiek distilleert deze van oorsprong rondrijdende distilleerderij naast de Bretoense variant van calvados (Lambig) ook pure boekweitwhisky.

Guy Le Lay had de idee om boekweit te gebruiken om whisky te maken. Dat bleek niet zo gemakkelijk want het vraagt de helft meer boekweit dan gerst om aan de nodige alcohol te raken. Met de steun van contacten uit de cognacstreek slaagde hij er toch in. Ondertussen namen de zonen het verhaal over.

Een rondleiding kan eenvoudig aangevraagd worden via de website en is zowel in het Frans als het Engels te krijgen. Al moet gezegd worden dat als je een mondje Frans spreekt dat te verkiezen is.

En met zo’n 250.000 flessen whisky per jaar een relatief grotere.

 

La Mine d’Or - https://www.laminedor.bzh/

Over de laatste telg in het verhaal had ik het op facebook na mijn reisje van vorige zomer. Ploërmel ligt tussen Vannes en Rennes in een gerestaureerde hoeve. Maar een restauratie waar de hoeve vooral nog wat zichtbaar is.

Gestart in 2016 is ze pas sinds een goed jaar te bezoeken en moest als zodanig wachten om toe te treden tot de ‘Bretoenen’. Gezien de ondertussen doorgeknipte band met de brouwerij Lancelot is er ervaring zat in het commercialiseren van dranken. Zo stonden ze op de beurs van Parijs met een Samhaim (of Halloween…)-botteling en werken ze samen met de chefs van de sterrenzaken in Bretagne.

De distilleerderij kan bezocht worden via de website en gaat ook richting 400.000 flessen per jaar.

Een jong baasje maar met de ervaring zal – als alles goed gaat – deze distilleerderij ongetwijfeld wel naam maken buiten Bretagne.