Het recept Le Pen

 

Grote opschudding bij de Nederlandse verkiezingen van voorbije woensdag. De PVV deklasseerde de concurrentie en haalde een score die maar net onder de legendarische score van LPF bleef hangen. En de Nederlanders die gingen kiezen wisten perfect wat ze wilden: of over rechts of over links. Want Nederland heeft nu 2 grote blokken: op (centrum)-rechts Nieuw Sociaal Contract, VVD en PVV en op links het groen-rode kartel.

Peilingen

Wie de peilingen in Nederland volgde de voorbije maanden kan moeilijk een groter verschil zien dan vandaag. Waar de BBB eerst alles ging degraderen verdween die partij uit de campagne. Ook Omtzigt leek alles op een hoopje te spelen maar bleef christendemocratischgewijs vaag in de campagne. Vooral over zijn rol. Maar 20 zetels zijn sterk.

Ruzie in de herberg

Het aantal partijen waar er ruzie in het huishouden was kon bijna niet geteld worden.

Op links viel de woke-club van Bij1 uit elkaar. Exit. De Partij voor de Dieren kwam op het kapblok terecht en zag de winst versmelten tot een halvering. En ook de pro-Europese lijst van Volt verloor stemmen. Net als de pro-migratielijst Denk die wel sterker scoorde in bijvoorbeeld Rotterdam.

De ruziemakende senioren mogen het nu gaan uitzoeken in hun serviceflat.

Op rechts viel Forum onmiddellijk uit elkaar. De scheurlijst BVNL haalt het niet en Baudet mag nog met 2 anderen terug keren. Nuttige stem of maakte Baudet het te bont?

De scheurlijst van Forum van voor de vorige verkiezingen, Ja21, viel ook uit elkaar. Joost Eerdmans ziet een winst in de peilingen reduceren tot een soloslim.

Klimaat beslissend?

Opvallend was het opbod in de klimaatzaak. Het begint een gewoonte te worden dat die kort voor de verkiezingen nog eens een grote betoging organiseren. Alles op links gaf present en bij een eerder biefstukkensocialistisch profiel aansluitende SP ging in het opbod mee. Die partij kan stilaan terugkijken naar de tijd toen Jan Marijnissen alleen in de Nederlandse kamer kwam.

D’66 haalde net geen 10 zetels. Het werd erger voorspeld. Maar die partij profileert zich nog meer uitgesproken tegen Wilders dan eender welke andere partij. De SP had het daar moeilijker met een pleidooi tegen arbeidsmigratie. Dan toch liever het origineel want in thuishaven Oss haalt de SP nog 8%. De stem van het Zuiden, de PVV, ruim 30%.

De jeugd groen?

Eh nee. Opvallend genoeg een gelijkaardig verhaal als in Vlaanderen: bij de scholieren en studenten waren de partijen op 1 PVV en op 2 Forum. Dat bleek enkele dagen voor de verkiezingen. De graag op de media gebrachte jongeren zijn dus niet representatief voor de jeugd.

De niet-kiezer

De opkomst lag een procentje lager. Op zich niet bijzonder. Maar binnen die opkomst zit een duidelijke verschuiving.

Wilders ging op jacht naar de niet-kiezer en heeft die weten te bereiken. Ook daar is het verhaal van LPF te vinden. Maar de jacht op de niet-kiezer is geen nieuwe strategie. Al is het eentje die wel resultaten haalt. Het is ook niet onlogisch om te veronderstellen dat die kiezer het resultaat in de peilingen omhoog stuwde en dus het legendarische bandwagon-effect in gang zette richting VVD. 

Het probleem met dat kiespubliek is dat ze ook snel terug afhaken. Al lijkt – om hem maar te noemen – Trump er in geslaagd om die terug naar het stemhokje te krijgen.

Maar wie stelt dat het afschaffen van de opkomstplicht per definitie het wegblijven van die kiezers betekent?

Het Frans-effect

Frans Timmermans kwam als een Europese grote smurf terug naar Nederland om het eens uit te leggen. Behalve het leegeten van de partijen op zijn linkervleugel betekent het weinig. Ondanks alle media-aandacht op de talkshows van bijvoorbeeld BNN-VARA in de vooravond.

Grappig wel dat hij Wilders toesnauwde dat als zijn maatregelen tegen de klimaatverandering Heerlen aan de Noordzee ging liggen. Heerlen ziet nu wel blauw. Donkerblauw met 38% PVV-stemmers. Midden de donkerblauwe zee dus.

Het Le Pen-verhaal

Peilingen en grote kandidaten. Het is wat. Toen ik in september 2021 in Olonnes verbleef keek ik op een avond naar de actualiteitszenders daar. Een groot gekakel waar we beter geen lessen uit trekken. Alleen gingen er een stuk of 4 over de mogelijke kandidatuur van Zémmour en eentje om uit te leggen waarom ze nog geen aandacht aan de mogelijke kandidatuur. Absurd. Toen de campagne begon liet Le Pen hem vrolijk de harde standpunten herhalen over islam en immigratie en ging zij naar koopkracht. Ook met immigratie.

De band tussen koopkracht en migratie blijkt een gist te zijn voor electoraal rechts. Op dat punt zijn figuren als Timmermans gewoon ongeloofwaardig. Zeker als gewezen EU-commissaris.

Maar goed, Wilders – soms ook spottend Milders genoemd – ging op dat verhaal verder. Met een aantal sterke TV-optredens (de man is verbaal echt sterk) slaagde hij er wel in om de kiezer naar de stembus te trekken. Wat bewijst dat je er in de campagne met geen opkomstplicht er moet staan van de eerste tot en met de laatste dag.

De peilingen voelden wel dat er in de stroom iets aan het veranderen was. Er zal nu wel naar de peilingen gewezen worden als oorzaak maar dat is wat te gemakkelijk. Net zoals er naar ‘fouten’ in de campagne zal gewezen worden bij bijvoorbeeld de VVD. Ook te gemakkelijk. Daarvoor is de stroom te groot.

Vlaanderen?

Vergelijkingen trekken is moeilijk. Alhoewel er veel op wijst dat het platteland en de centrumsteden wel eens een versterkt verhaal van 2019 kunnen meemaken. Niet de grote steden genre Brussel en Gent bijvoorbeeld. Antwerpen is als uitgesproken havenstad net iets anders. Vergelijkbaar met Rotterdam. Studentensteden als Leuven en in andere mate Gent zijn vergelijkbaar met steden als Utrecht en Nijmegen.

Maar wie hier al nerveus was zal dat na de verkiezingen in Nederland niet minder zijn. En indien de score van het Vlaams Belang de inzet van de verkiezingen worden durf ik wedden dat de 3 dichter zal komen dan de 2.

Regeren met Wilders?

De cijfers zijn wat ze zijn.

Regeren over links is geen optie. Er moeten 75 zetels zijn en als de grootste fractie er maar 25 heeft kom je er niet.

Via het centrum kom je aan ongeveer 65 zetels (VVD, Groen Links-PvdA en Nieuw Sociaal Contract) en zullen de verliezers mee moeten willen. Maar dan zit er wel een blok van 40 zetels op rechts.  

En over rechts? Het kan met PVV, VVD en Nieuw Sociaal Contract. Het kan. En BBB staat ook aan te schuiven.

De kiezer heeft de kaarten geschud en nu mogen de partijen verder zoeken naar een weg.

 

24/11/2023

Het is vandaag 32 jaar geleden dat we hier ‘zwarte zondag’ kregen. Tegenover wat we nu zien is dat toch maar een ‘light’ – versie geweest. Maar op die 32 jaar is er op de day after werkelijk nog niks veranderd.