Bevreemdend

De media lijkt maar één topic te hebben: ‘extreem-rechts’. En het lijkt er op dat de jacht naar de foute meningen is ingezet. 

Neem nu Dries Van Langenhove. Ik ken hem niet en ik heb er ook nog nooit mee gesproken. Feit is wel dat s’mans leven als een rollercoaster gaat. Begonnen bij KVHV Gent in de slipstream van de N-VA toen de avonden van Theo Francken op het gebruikelijke protest van gesubsidieerd links botsten. Op dat punt is er aan de UG nog niks veranderd. 

Toen volgde een actie aan het Gravensteen – bij de media maken ze daar nu een bezetting van, pro memorie: dat was in de jaren ’50 als protest tegen de bierprijsverhoging toen – die gefilmd werd en verspreid. Op zich niks spectaculairs. En toen volgde Pano. Nog zonder uitspraak werd Van Langenhove ontzet uit zijn mandaat als studentenvertegenwoordiger – en passant werden er uiteraard vragen gesteld bij de middelen van zijn campagne – en zelfs uit de universiteit gegooid. Daar moet je toch al aardig wat voor doen. Het moet dateren uit de gewelddadige protesten eind de jaren ’60 zeker? Vergelijk het eens daarmee… 

Maar nog meer: wie bij ‘Schild en Vrienden’ meeging kon kiezen bij N-VA: afstand nemen of vertrekken. Het maakte dat de oppositie tegen Marrakesh ineens van partij veranderde: weg uit N-VA en in ondersteuning van Vlaams Belang. Van Langenhove maakte ook meteen naam in de media door zijn optreden bij Kathleen Cools in ‘Ter Zake’. Zeker het eerste en vermoedelijk ook wel het laatste op nationale TV behalve wat obligate verschijningen tijdens de campagne. Een proces dat al 5 jaar wacht… en nu dus uit de politiek. Wat me eigenlijk het meest van al opvalt is dat de media er over gaat als een duivelsbezwering. Enerzijds zijn ze maar al te blij dat hij het parlement verlaat – en dus buitenparlementair verder gaat – en anderzijds is de angst zo groot dat het alle richtingen uitgaat: gaat hij nu meer schade kunnen aanrichten via zijn kanalen en zal dat volstaan voor N-VA om toch een meerderheid te vormen… 

Alles baadt in een sfeertje van de democratie die in gevaar zou zijn… Kijk ‘de’ democratie bestaat niet. Het is een set van spelregels waarbinnen het publieke debat gebeurt. Alleen wijzigt het debat met de jaren. Neem nu de zuilorganisaties: ooit dragers van een politiek ideaal maar vandaag gewoon een commerciële dienstverlening met eigen belangen. Een ander fenomeen is dat gesubsidieerde groepen naar de rechters trekken om hun gelijk daar te halen op basis van hun gepercipieerde belangen. En nee, dat is niet het algemeen belang. 

 Je kan Van Langenhove veel toedichten maar niet dat hij een gevaar is voor de democratie. Dat was Van Severen – als we toch een parallel trekken – in de praktijk ook niet. Zelfs de bestorming in de VS enkele jaren terug waren groepen die misschien geen democratische ambities hadden maar enkel een momentaan succes hadden door een slecht georganiseerde ordedienst van de overheid. Niet meer dan dat. Lomp? Ja. Dom? Ja. Maar niet meer dan dat. 

 Een ander verhaal is dat het ‘wij-zij’ verhaal verder polariseert. En die polarisering komt van alle kanten. En zo is het voor sommigen bevreemdend hoe posities in hun ogen schuiven. Kijk vandaag in Knack. Het stuk van Han Renard over Mark Elchardus. Het is vooral bevreemdend hoe hij afstand neemt van een oude vriend die net als hij de geneugten van het progressisme heeft gedeeld maar door zijn publicaties nu ineens ànders is geworden. En eigenlijk niet meer geschikt is geworden om nog ‘vriend’ te noemen. Als vrienden zwijgen na een voorstel van Elchardus om het Vlaams Belang lokaal te laten meebesturen is het duidelijk: Mark is Mark niet meer. Ze hadden het kunnen zien maar de evolutie – welke is nog maar de vraag – is duidelijk. Eigenlijk is Mark nu een crypto-Vlaams Belanger. 

Het doet denken aan de verhalen van Siegfried Bracke toen hij bij N-VA begon als vrijmetselaar. Ook daar was die bevreemding. Was hij nog wel een echte broeder? Dat Elchardus, die uiteindelijk het meest besproken politieke werk van de voorbije jaren heeft geschreven, met zijn stellingen interesse wekt bij kringen voor wie gemeenschapsdenken centraal stelt is ergens logisch. Er is immers een socialisme dat uitgaat van het nationale kader als referentie en niet een universalistisch utopisme. En binnen die referentie denkt en handelt. Feitelijk blijft Elchardus geloven in een Leit-kultur om de sociale samenhang (zie ook Ibn Khaldoen) te behouden. En dat botst met een deeltje activistische wetenschappers en vooral culturo’s. In dat opzicht is Elchardus niet zozeer veranderd maar blijft hij zijn overtuiging van de voorbije tientallen jaren trouw binnen een veranderende wereld. En hij is daar niet alleen mee. Al is dat voor een cosmopoliet die volop geniet van de geneugten van het mondialisme – een stilaan krimpende groep- bevreemdend. En dan past het uiteraard binnen die context om afstand te nemen van die vriend. 

Zo gebeurt het hier zoals het elders ook gebeurde. Elchardus is te oud voor een Van Langenhove verhaal. En is te gerespecteerd om op dezelfde manier behandeld te worden. Maar diep van binnen is het duidelijk dat de progressieve vleugel in onze samenleving die nu alle kolommen in de pers mogen vullen zichzelf bevreemden van wat ze net denken te verdedigen: een open debat op basis van argumenten. En tsja, in 2024 volgen de verkiezingen. Waar het beleid van de regeringen voorgelegd worden aan de kiezer. Het zou me verwonderen dat die echt onder de indruk is van wat er is gepresteerd. Voor zover die in tijden van crises en pandemie ook maar één moment onder de indruk is geweest.