Onverwerkt verleden

Wie zich afvraagt hoe lang gevoelige geschiedenis kan doorwerken kreeg gisteren een mooi staaltje te zien in Charlottesville (Virginia). De inzet: voor de media de strijd tegen extreem-rechts en een ruiterstandbeeld van de geconfedereerde generaal Robert E. Lee. Maar voor de staten met een nog sterk Zuiders karakter een aanval op hun manier van leven. En er wordt vrolijk met geschiedenis gegoocheld.

Zo wordt er openlijk getwijfeld aan zijn positie aangaande slavernij. Er zijn op zijn minst aanwijzingen dat Lee geen voorstander was van slavernij in een staat waar dit wel was toegelaten.

Daarnaast is de burgeroorlog een keerpunt geweest in de visie van de Verenigde Staten als natie. Tot dan waren de staten sterker dan de centrale overheid. De burgeroorlog ging net over de keuzes die de staten wilden maken. Ja, op vlak van slavernij maar ook op vlak van economisch en buitenlands beleid. Het Noorden wou gesloten grenzen om de beginnende industrie te beschermen terwijl het Zuiden open grenzen wou om hun goedkoop katoen te kunnen exporteren. De strijd tegen de slavernij was naar christelijk model de klassieke goedpraterij om tot een oorlog te komen. Want de zwarten in het Noorden hadden het vaak slechter dan die in het Zuiden. Ze waren wel vrij, dat wel.

Tijden zijn veranderd. Over de burgerbeweging tot de positieve discriminatie is er nu in de VS ook een culturele strijd bezig die zijn tentakels ook over Europa trekt. Of denkt u echt dat de discussie over geconfedereerde symbolen, zwarte piet en Michiel De Ruyter niet uit éénzelfde kern komt? De multiculturaliteit is bezig met geschiedherschrijving. En daar passen helden uit het verleden en symbolen niet in.

Want dat is de realiteit: het gaat om symbolen. Welke bedreiging kan een oud ruiterstandbeeld - van een overigens volledig gerehabiliteerde generaal - nu voor bedreiging betekenen? Het standbeeld van die andere generaal, Jackson, die nog een tijdje de KKK bestierde kan je nog ergens plaatsen. Maar dit? En het valt des te meer op hoe vlot het nochtans heilige principe van vrije meningsuiting opgegeven wordt door de liberale media in de VS, CNN op kop.

Kijk, dat clubs als de KKK en NSM de geschiedenis van het Zuiden claimen kan je betreuren maar dat staat niet los van het gegeven dat in het Zuiden er nog steeds een trots is op die symbolen. Al wordt het steeds moeilijker om de geconfedereerde vlag of aanverwanten te afficheren. Maar ten gronde is er nergens iets wat belet dat die clubs zich verzamelen en manifesteren.

Dat er tegenbetogingen zijn is even klassiek als het geweld dat volgt. Alleen: meestal zijn die tegenbetogers ruim in de meerderheid. En dat blijkt deze keer toch minder het geval. En dat is vooral de shock van progressief Amerika.

Uiteraard wordt Trump nu geviseerd. Ja, een belangrijk deel van die blanke betogers heeft voor hem gestemd. Zijn ze daarmee representatief voor de aanhang van Trump? Nee. Maar ze delen wel een sentiment. Het gevoel dat ze aan de kant worden gelaten.

En nog anders: die tegenbetogers waren ook de tegenbetogers bij de meetings van Trump en betoogden - vaak met geweld - tegen zijn verkiezing. Het linkse geweld wordt vaak vergoeiijkt zoals dat recent nog in Hamburg gebeurde.

En in dat opzicht klopt de stelling van Trump wel dat het geweld van beide kanten komt.

Toen ik gisteren even op CNN zat te kijken viel dat ook op: de enige Republikein in een debatje met 3 (en de presentatrice) kreeg nauwelijks kans om uitleg te geven. Het enige wat moest was het rechtse geweld veroordelen. Want wie de beelden zag kon duidelijk zien dat de twee groepen schilden, helmen en tutti quanti hadden. Niet bepaald noodzakelijk om te betogen. Maar een club als 'Black Lives Matter' blijkt in de praktijk ook niet bepaald vies van racisme en geweld. Maar dan toch vooral tegen blanken en halfbloeden.

Kortom: Trump is verkozen in een land waar de spanningen al een tijdje aan het oplopen zijn.

En dat kennen we hier ook. De strijd rond zwarte piet is zo'n verhaal. En in Nederland willen bepaalde groepjes (die zoals altijd media-aandacht krijgen) verwijzingen naar Michiel De Ruyter laten verdwijnen omwille van zijn steun aan de slavernij. Dat die man net als Lee in zijn tijd en zijn geest leefde ontgaat die figuren.

De achterliggende grond is hoe dan ook dat als geschiedenis hindert dat ze moet verdwijnen. En met die geschiedenis ook een identiteit. Om wat in de plaats te bregen? Dat is voor die liberals (naar Amerikaans model) vooral een ik-maatschapprij. Zonder banden, zonder verplichtingen.