Het overlijden van McGuinness komt met het nieuws van de
ontwapening van de ETA. Symbolischer kan moeilijk op één week.
In de jaren ’60 maakten veel onafhankelijkheidsbewegingen
een zwenking naar links en radicaliseerden. In Baskenland was dat in het verzet
tegen Franco, in Noord-Ierland tegen de Britse aanwezigheid en in Corsica tegen
de controle van het eiland door het gaullistisch bestuur ten tijde van de
onafhankelijkheidsstrijd van Algerije. De bommencampagne in Bretagne was snel
voorbij terwijl de Vlaamse Beweging in Frans-Vlaanderen nogal de folklore bleef
hangen.
Ik kies er niet toevallig Baskenland, Corsica en
Noord-Ierland uit. De gelijkenissen zijn frappant: onafhankelijkheidsbewegingen
die overgingen naar geweld, in een dood straatje verzeilden maar nu electoraal
sterker wegen dan ooit.
Onafhankelijkheidsbewegingen die ‘militair’ gaan hebben één
ding gemeen: de nood aan geld om de strijd verder te zetten. Dat begint met
steun (zo kreeg de IRA lang steun uit de VS) maar dingetjes als
‘revolutionaire’ belastingen zijn even voorkomend. Het eindigt dan ook in
wapenhandel, de controle over de narcoticahandel, ontvoeringen en afpersing. De
kwaal is soms minder erg dan de kuur.
Op dat moment is het de vraag wie het eerst beseft dat de
geweldspiraal – want actie levert reactie op – kan doorbreken. In Noord-Ierland
waren het de Amerikaanse Ieren die er genoeg van hadden. Maar ondertussen had
Sinn Fein de bocht al gemaakt. McGuinness voorop.
Het resultaat is dat Noord-Ierland nu welvarender is. Dat is
een belangrijke voorwaarde om de exodus van vooral jonge katholieken te
beletten. Die gaan stilaan op demografisch vlak de meerderheid vormen.
Maar er is meer: de protestantse partijen hebben na de
Brexit een stevige electorale tik gekregen in eigen kringen.
In Baskenland is de situatie anders: de ETA is militair
uitgespeeld en wordt opgejaagd door Spanje én Frankrijk. Politiek blijft de
gematigde PNV de grootste en speelt Bildu een grote rol. Maar meer nog dan het
Verenigd Koninkrijk heeft de Spaanse staat de grootste moeite om de meubels bij
elkaar te houden. Het onafhankelijkheidsstreven is breder gedragen dan in
Schotland.
De ETA zou dus hooguit nog een stoorzender geweest zijn in
het proces dat daar nu loopt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten