Of kort gezegd: hoe de tegenstelling die elkaar doorkruisen een vorm van politieke stabiliteit garandeerden in België. Links-rechts, gelovig-ongelovig en communautair. Sociologen probeerden het model aan te passen na de verkiezingen van 1991. Wel, onze professor had zeker een kluif gehad aan het Brexit-referendum. Want dit is smullen.
Er is een intergenerationele kloof. De jongeren die gingen stemmen kozen vooral voor de EU. Alleen: 65% ging niet stemmen. Is dat nieuw? Nee. Bij het Schotse referendum - met een enorme opkomst ) kwam de groep van 18-24 jaar het minste stemmen met 54%. En nog meer opvallend: bij de groepen er voor (de 16-17-jarigen mochten toen ook stemmen en deden dit en masse voor onafhankelijkheid) en er na was de opkomst meer dan beduidend hoger. Maar niet zo hoog als de ouderen.
Dat de jongeren in de steden - nog zo'n tegenstelling - nu teleurgesteld zijn is jammer maar het betekent toch dat ze vooral hun leeftijdgenoten aan moeten spreken.
Want de teneur tegen de ouderen is op zijn minst frappant. Stemden die tegen Schotse onafhankelijkheid - en dus de 'juiste' keuze - dan stemden ze nu 'fout'. De kretologie die in bepaalde kringen werd gehanteerd doet vragen rijzen of die personen niet beter zelf hun stemrecht zouden verliezen in plaats van de oude generatie politiek te willen euthanaseren.
Nog een fenomeen: stad versus platteland. Feit is dat een stad als Londen door de enorme renovaties in verloederde wijken heel wat traditionele Britten heeft verdreven naar het goedkopere platteland. Hun plaats is ingenomen door grootverdieners en ex-pats die vooral rond de City draaien. De City, bron van ergernis voor vooral Engelsen. Want Londen is de enige regio in Engeland die 'voor' stemde.
Die Engelsen zitten met een identiteitscrisis die al duidelijk is ten tijde van het Schotse referendum. De roep om een Engels partlement - naast de andere deelstaten - zal er vooral luider op worden. De ergernis over de eigengereidheid van Londen is nooit zo duidelijk geweest.
En die discussie kan er snel komen want de deelstaten op zich geven een curieus beeld: in Schotland gebruikt de SNP de EU als breekijzer om toch los te komen van het Verenigd Koninkrijk. De belangrijkste hinderpaal blijkt... Spanje te zijn.
In dat opzicht botst Schotland dus op het feit dat de EU in veel opzichten het verlengde blijft van sommige staten die mordicus de internationale regels over secessie aan hun laars lappen. Want dat is wat in Catalonië gebeurt.
De andere deelstaten geven op zijn minst nog een apart beeld. Wales stemde tegen. Zogezegd. Het verengelste deel van Wales stemde tegen, dat klopt. Maar het rurale Wales - het hartland van Plaid Cymru- stemde voor het behoud in de EU. Gaat het Welshe nationalisme - dat nu op het EK een boost kreeg - zich aan het wagonnetje van de SNP hangen en de EU als breekijzer gebruiken om dominant te worden in Wales? Het kan.
Er is met veel angst uitgekeken naar Noord-Ierland. Bij de vorige verkiezingen verbrokkelde het politieke landschap vooral aan katholieke kant maar wie de kaart bekijkt merkt dat de protestantse politieke partijen - die in de lijn van de Conservatieven voor 'Leave' stemden - teruggedrongen zijn tot hun hartland. Nu profiteert Noord-Ierland duidelijk van de EU. Maar dit is een kans voor Sinn Fein om de oude droom van de Ierse hereniging opnieuw leven in te blazen.
Los daarvan: waar migratie duidelijk een effect heeft op Wales (in de jaren '90 waren er zelfs actiegroepen die de vakantiehuisjes van de Engelsen in de fik staken om ze weg te jagen) is het demografie in Noord-Ierland die steeds meer begint door te wegen. De katholieken krijgen... meer kinderen. Als er meer werk komt in Belfast en omgeving betekent dat ook dat die niet langer wegtrekken.
En tsja: hoger opgeleid tegen lager opgeleid. Of beter: wie kan profiteren van de mogelijkheden van de EU en wie niet? Het is ongetwijfeld zo dat mobiliteit de kloof in een al sterk verdeelde samenleving (want dat is de Britse) de visie op de wereld sterk heeft veranderd. De mentaliteit van jongeren van vandaag is op dat punt compleet anders dan diegenen die de grenzen nog hebben gekend.
Kortom: dit referendum is een clash geworden tussen werelden.
Ergerlijk zijn dan ook verklaringen van gewezen of leidende politici.
Laat ons eerlijk zijn: mocht er niet voor Brexit gestemd zijn dan zou er gezegd zijn dat het Britse volk gekozen heeft en dat verstandig heeft gedaan. En had het nu maar niet geregend in de laatste uren voor het sluiten van de stembus...
Nu vervloekt men de referenda. Politici die er groot zijn mee geworden met dat te verdedigen zijn er ineens tegen. Is het niet Karel De Gucht? De partij van de Burger? Waar is ze? Of zijn referenda er alleen voor het lokale niveau? Hinderlijk voor die mandatarissen maar als het om de grote knikkers gaat - de bolleketten zou ik jaren terug gezegd hebben - dan mag het allemaal niet meer?
Wij kiezen de parlementairen om dat te doen...
Wij kiezen parlementairen om binnen de gegeven contouren aan politiek te doen. Dat wel. Maar de EU heeft de voorbij 25 jaar die contouren eigenmachtig verlegd zonder maatschappelijk debat. En in de landen waar er kritiek kwam - en oh wee, een negatief referendum - werd dat straal genegeerd. Moeten we ons storen aan enkele tienduizend Denen? Ach nee...
De arrogantie van Juncker - heeft iemand voor die man gestemd? - getuigt van wereldvreemdheid. De EU heeft zich de voorbije 10 jaar alles behalve inspirerend getoond. De financiële crisis is dan iets wat vooral boven de hoofden van de meeste Europeanen hangt - en dan vooral de Grieken - maar de vluchtelingencrisis was dat niet. Oostenrijk en Hongarije beslisten dan maar eigenmachtig de grenzen dicht te gooien. Een meer dan alleen psychologische grens...
Als Schauble - die enige tijd nog de grote lofzang opstak voor de EU - pleit om de Commissie te pluimen is dat niet ingegeven door overtuiging. Wel de grote angst dat eenzelfde fenomeen zich voordoet. Niet in Duitsland - de AfD is daar nog veel te klein voor - maar wel, bijvoorbeeld, De Visegrad-landen. Als een scenario van Engeland voordelig uitvalt kiezen die met veel plezier voor een los partnerschap met de EU en de militaire dekking van de NAVO tegen Rusland. En dan is het maar de vraag hoelang de Scandinavische landen dan nog gaan wachten.
Kortom: de slag van de Brexit is hard.
Overigens, zal dit de positie van Europa in de wereld sterk bedreigen? Dat is twijfelachtig. De Verenigde Staten hebben de EU eigenlijk al aan de zijkant gelegd. Rusland is toeleverancier van China. En voor de Arabische landen zijn we - naast petroleum - vooral vermaak op het voetbalveld. De rol van Europa is sinds de dekolonisatie stilaan marginaal geworden. Maar lossen we dat op met een vehikkel zoals de EU nu functioneert? Wie gelooft dat nog?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten