Het zal volgend jaar in februari 25 jaar geleden zijn dat ik voor die dan nutteloze barrière stond. Het jaar dat volgde bezegelde het lot van het communisme in Europa. Moreel was het communisme al gebroken. Daar had paus Johannes-Paulus II al voor gezorgd in Polen. Generaal Jaruzelski had dan wel de macht gegrepen maar belette wel dat de Russen 'orde op zaken' gingen stellen zoals ze dat in Praag en Budapest hadden gedaan.
Maar de val van de Berlijnse muur begon in 1989. Optochten in een aantal Duitse steden - vooral gegroeid vanuit de protestantse kerken - verveelvuldigden hun aantallen. In de zomer van 1989 probeerden veel 'Ossies' in hun Lada's en Trabants via Hongarije Oostenrijk te bereiken. De ambigue houding van de Hongaren tegenover Moskou maakte daar de nodige ruimte. De DDR probeerde nog om de toestroom naar Hongarije aan banden te leggen maar het was dweilen met de kraan open. Het IJzeren Gordijn - naar Churchill - was definitief gebroken. Het was wachten op het lidteken in Berlijn: de muur. En die viel op 9 november - meer dan een symbolische datum in Duitsland - na het in elkaar storten van de SED.
Het bezoek aan Berlijn - dat werd toen gesubsidieerd door de BRD-regering - kon dus op geen beter moment vallen. Aan de ene kant West-Berlijn, een aangename en vriendelijke stad, en aan de andere kant Oost-Berlijn, vuil en grauw. Oost-Berlijn was spotgoedkoop. In de platenwinkels kon je voor een prikje LP's (die toen op het punt van verdwijnen stonden in het Westen) klassieke muziek kopen en in een hoekje lagen de Ossie-cassetjes van 'The Scorpions'. Ieder land had toen een muziekmaatschappij die in licentie Westerse muziek verkocht. In Hongarije was er héél wat meer van dat spul te vinden.
25 jaar na de feiten is de wonde in Duitsland nog niet geheeld. Er zijn wel signalen dat de leegloop voorbij is naar het Westen.
De val van de Berlijnse muur liet het lelijke gezicht van het communisme zien. Of beter: de prijs van de beschermgordel rond Rusland. Wie een beetje de geopolitiek volgt weet dat Rusland sinds Napoleon angstvallig kijkt wat er uit het Westen komt en dat na WO II met nog meer nadruk deed. Het kostte het VK toch aardig wat krediet toen ze ondanks eerdere toezeggingen Polen moesten laten vallen om die reden.
Die prijs betalen we nu nog. Landen als Roemenië en Bulgarije zijn amper rijp voor een moderne democratie. De uitbreiding van de EU is op een onoordeelkundige manier gebeurd met als gevolg dat steeds meer landen staan aan te kloppen. Daarenboven is met het signaal van de onderhandelingen met Turkije een teken gegeven aan landen die nooit tot de Europese sfeer hebben gehoord. Turkije neemt er overigens steeds meer afstand van en lijkt met de Syrische burgeroorlog meer interesse te hebben om terug een bepalende rol te gaan spelen in het Midden-Oosten.
De oude EU davert onder de economische crisis en vervalt in dogmatisme. Het vrij verkeer van personen is géén verbetering. Het vrij verkeer van kapitaal zorgt steeds meer voor speculatie. En tot slot keert de EU zich af van vrijheid voor volkeren. Zowel in Schotland als Catalonië weigert de EU rekening te houden met de keuze van de kiezer. Liever Turkije als nieuwe lidstaat dan die twee huidige regio's die al decennialang deel uitmaken van die EU.
25 jaar na de feiten ontwikkelt de EU zich steeds meer als een boven de kritiek én boven de keuze van de kiezer verheven staat. Fysiek is er geen muur, geen prikkeldraad maar is er een mentaliteit die dodelijk is. Dat is wel duidelijk geworden bij de samenstelling van de huidige commissie waar het een handeltje was wie er hard mocht aangepakt worden en wie niet. Dat is ook duidelijk geworden bij de fractievorming waar vooral de mogelijkheden om voordelen binnen te halen van belang was en niet de inhoud.
25 jaar na de feiten is de kiezer ook veranderd. Stemde die vroeger eerder traditioneel en waren grote verschuivingen zelden dan is dat vandaag eerder de regel. In sommige landen is het politieke landschap compleet veranderd (Italië en Nederland bijvoorbeeld). Wie had in 2000 voorspeld wat het politieke landschap zou zijn in Vlaanderen?
25 jaar na de feiten is de wereld veranderd. De VS hebben hun tijd als hegemoon gehad. Het is wachten tot de Chinezen de kredietlijn doorsnijden. Waar de wereld vroeger schrik had voor de sji'ieten van Khomeini en de club rond Khaddafi zijn het nu de Salafisten die de wereld in rep en roer zetten. Het Midden-Oosten is een explosief gebied geworden waar enkel Jordanië buiten schot is gebleven. De vanzelfsprekendheid van Israël lijkt ook te gaan wankelen. Enkel Afrika lijkt de trein van de tijd te hebben gemist.
Wie 25 jaar na de feiten zou ontwaken uit zijn slaap zou de huidige wereld niet herkennen. Wat betekent dat de komende jaren verre van oninteressant zullen worden. Maar of wij er nog beter van worden? Laat het me betwijfelen....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten