 |
| Ooit het kanaal van de Amerikaanse mainstream-berichtgeving en internationale referentie |
Bij de eerste golfoorlog (ondertussen al ruim 20 jaar
terug) kreeg de wereld beelden vanuit Bagdad langs CNN. Daarnaast controleerde
de legertop angstvallig alle informatie die via de reguliere pers werd
verspreid. Het Vietnam-scenario, waar de berichtgeving tot demoralisatie leidde
op het thuisfront, moest met alle middelen vermeden worden. Hoe precies de
precisiebombardementen waren? Het is twijfelachtig. Speelde het Vreemdelingenlegioen
daar een bepalende rol? Het is onduidelijk. Eén ding is zeker: CNN gaf ook de
propaganda door die de oorlog moest verrechtvaardigen. Zo ook het filmpje van
de huilende verpleegster die getuigde over de massaslachting door
Iraki-militairen. Dat bleek achteraf een lid te zijn van een hoge familie en
het verhaal… bleek vals.
Die oorlog was er één onder VN-mandaat en dus met een
beperkt doel: Koeweit ontzetten en het gebied ‘controleren’. Zo werd Irak in 3
verdeeld: het Koerdisch deel in het noorden, het Sjiitisch deel in het zuiden
en de Soennieten in het middendeel. Met een breedtegraad werd een ‘no-fly’-zone
geïnstalleerd waar de Iraakse MiG’s niet meer binnen mochten. Want men mag een
aantal dingen niet vergeten: Sadam Hoessein had chemische wapens ingezet tegen
Koerden en Sjiiten, net zoals hij in de oorlog tegen Iran had gedaan. Er waren
dus echt wel goede redenen om hem definitief af te zetten.
Was Saddam een godsdienstfanaat? Absoluut niet… tot eind
de jaren ’80. Het land had goede contacten met de Sovjet Unie en Frankrijk.
Christenen speelden een voorname rol in zijn beleid. Irak kende een bestuur
vergelijkbaar met Syrië want de beide landen behoorden tot een socialistische
internationale.
Maar dit terzijde: niemand sprak de gronden voor de
eerste golfoorlog tegen. Zowel de VN als de media.
Zelfs ten tijde van 9/11 was dat niet het geval. De inval
in Afghanistan was vrij unaniem al zullen de Russen in hun vuistje gelachten
hebben gezien hun ervaringen daar.
Bij de inval van Irak veranderde dat dan weer wel.
Geopolitiek ging er immers een oud mechanisme spelen. De Russen wilden niet
want die zien Irak ook als een deel van hun achtertuin, de Fransen hadden
blijkbaar al contracten afgesloten voor olie en China fronste de wenkbrauwen
gezien de nabijheid van hun Iranese bondgenoot. De inval werd dan ook enkel
gedragen door de Angelsaksische wereld.
Met de Arabische lente kwam een nieuwe fase. Voor het
eerst werden gebeurtenissen in het Midden-Oosten ook in belangrijke mate
doorgestuurd door niet-Westerse kanalen. Er was het gebruik van Youtube en Twitter,
akkoord, maar het was vooral Al-Jazeera die de informatie bracht. Over dat
kanaal had ik het al eerder. Feit is dat de zender in een aantal landen uit
Noord-Afrika een kwalijke reputatie heeft: zo werden ze al gekortwiekt in
Egypte. Want er zijn wel degelijk twijfels over de politieke agenda die de
zender voert.
Zo blijken Qatar en Saoudi-Arabië op één lijn te staan
qua salafisme. De export met petrodollars van moslimextremisme. In welke mate
is er via Al-Jazeera een beeld geschapen van de opstanden in de moslim-landen
die klopt met de werkelijkheid? Het lijkt er steeds meer op dat het ‘liberale’
verzet een laagje was waar zo kon doorgekeken worden en waarachter de oude
moslimbroederschappen gewoon zaten te wachten om de macht te grijpen? Daarin
hooguit gehinderd door de nog radicalere en aan Al Quada gelinkte milities?
In de nasleep van die kanalen zijn er nog andere: Russia
Today en CCTV, een Chinees kanaal. Nu is dat laatste kanaal niet direct
interessant voor ons maar Russia Today heeft wél een politieke agenda. Zo valt
op dat – in tegenstelling tot ‘onze’ media- die wel oren heeft naar
eurokritische geluiden. En zo bleek dat kanaal alvast héél andere berichten de
wereld rond te sturen in de woelige tijden in Oekraïne. Met veel heisa werd het
ontslag van een Amerikaanse nieuwsanker van Hongaarse origine in de media
uitgesmeerd maar het maakt wel dat de zender hiermee een zekere cultstatus
heeft bereikt.
En ergens is die status vergelijkbaar met die van
Al-Jazeera voor de moslims. Het is een ànder kanaal. Dat dit wordt aangevuld
met websites die vaak nog stukken verder gaan – die bestaan hier ook – belet niet
dat dit de uithangborden zijn van nieuwsverspreiding.
Alle belangrijke groepen beginnen te beseffen dat
nieuwsverspreiding van steeds groter belang wordt. Zelfs ISIS gelooft in het
oude principe dat je kracht laten ook aantrekt en dat die beelden zowel de
aandacht trekt van de wereld als ook nieuwe gelden en strijders.
Ook hier wordt dat overigens gedaan. Zo blijkt de media
het hier slag om slinger te hebben over de uitsluiting van de moslims en de
gevolgen daarvan. De ‘sociale frustratie’ zou jongeren aanzetten om naar Syrië
te gaan om te vechten.
Toch enkele vaststellingen: de plegers van de aanslag in
Londen op de metro (nu alweer uit 2005) bleken hoog opgeleid en hadden geen
reden om sociaal gefrustreerd te zijn. Osama Bin Laden kwam uit een steenrijke
familie en kon gaan studeren in het toenmalige Monaco van het Midden-Oosten,
Beirut. De grote sponsors van ISIS zijn steenrijke families uit de Golfstaten.
Los daarvan zijn er nog heel wat andere minderheden die
niet dezelfde regelingen hebben als het om religie gaat. Hier is de islam enkel
erkend geraakt omwille van de petroleumprijzen maar dat verandert niks aan het
feit dat er wel degelijk subsidies gegeven worden aan gebedshuizen die zelfs
zonder enige gêne hun voeten vegen aan de gewoonten van hun streek.
Ja, ze krijgen volk op de been. Een deel daarvan ligt aan
het tribale karakter in de streek en een ander deel ligt er aan dat de besturen
– of beter dictacturen – waar ze onder leefden een complexe tijdbom van
demografie, ecologie en gebrek aan sociale mobiliteit niet heeft kunnen
ontmantelen. Teruggrijpen naar de islam is dan eigenlijk de centrale verwarming
buiten gooien om terug met een open haard te gaan werken. Als zelfs ‘Das
Kapital’ de toets met de moderne tijd hopeloos verliest, hoe zou een boek van
1500 jaar dat kunnen?
Tot nu toe is er enkel in één land een fundamentele
wijziging: Tunesië erkent dat mannen en vrouwen gelijke rechten hebben en houdt
de sharia uit de wetgeving.
Gaan we naar een grondige hertekening van de grenzen in
het Midden-Oosten? Het zou wel eens kunnen. Turkije zit er alvast op te loeren,
de Koerden zullen het gewonnen gebied niet zomaar afstaan en wat Iran hoopt te
bereiken is niet zozeer territoriaal dan wel qua invloed. Het kalifaat zal er
wel (nooit) komen maar ISIS zou wel eens de grenzen van na WO I kunnen gaan
verleggen vooraleer die zodanig in de weg gaan lopen dat iedereen ze weg
willen.
Maar één ding is zeker: de tijd dat de media kon
gecontroleerd worden is voorbij.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten