Met het nieuwe gemeentedecreet werd er een verplichting ingevoerd dat minstens ééns per jaar de lokale vertegenwoordiger uitleg moest komen geven over de gang van zaken bij de intercommunales. In welke mate dit gebeurt hangt samen met de kwaliteit van de raden maar evenzeer met de informatie die er doorstroomt naar die vertegenwoordigers. In heel wat gevallen is dat een mooi verpakte doos waarvan de inhoud niet steeds duidelijk is.
In het voorjaar van 2010 brak een rel uit rond COMEET, de regionale subsidiemolen voor cultuur, toen bleek dat de aanbestedingen niet volgens de kunst verliepen. Daarnaast kwam dan de discussie rond de huisvuilzakken. En her en der is er discussie rond de DEXIA-aandelen in de gemeenten via de Gemeentelijke Holding.
Die discussie werd eigenlijk op gang getrokken toen Dexia bij de gemeenten aanbelde om geld te krijgen en een mogelijke intrest beloofde van 13%. In sommigen gemeenten werden daar vragen bij gesteld. Lovendegem stapte bijvoorbeeld niet in. Zonder dat daar veel discussie werd over gevoerd uiteindelijk. In Waarschoot stapte men wel in met de boodschap dat ‘wie niet instapte niet wist waar het over ging’.
Die Gemeentelijke Holding – zowat het oude Gemeentekrediet – was een onderdeel geworden van een consortium met banken in Frankrijk, Italië, Luxemburg en de Verenigde Staten. Waar de oude banken een eigen identiteit hadden – het Gemeentekrediet als financier van de gemeenten en BAC als bank van de christelijke arbeidersvleugel - gingen die voor de bijl voor het flitsende Dexia.
Toen Lord Cockfield in de jaren ’80 met zijn witboek de krijtlijnen uitschreef voor een intra-Europese globalisering werd België heel snel het eerste slachtoffer. De poging van De Benedetti om de Generale te kapen draaide uit op een eerste greep van Franse bedrijven in ons economisch weefsel. Vandaag is de Generale Maatschappij, ooit de trots van de francofone Brusselse haute finance, een lemma geworden in een geschiedenisboek.
Met de val van het communisme gingen de poorten helemaal open voor de economische globalisering. Daarnaast werden alle beperkingen afgebouwd: de Glass-Steagall wet werd in 1999 afgevoerd die speculatie moest beletten en onderscheid maakte tussen de soorten van banken. Citigroep was één van de banken die vol in dat gat doken en er serieus zijn vingers aan verbrandde. De grens die er kwam na de crisis van de jaren ’30 – in dit geval ging het om een wet van 1933 – werden opgeheven.
De gevolgen werden snel duidelijk: de onroerende goederenmarkt werd een zeepbel die uitéén barstte. De regering Bush liet begaan. Want was de rol van de staat niet uitgespeeld in de economie?
Een bijkomend gevolg was dat de VS om de economie meer overheidsuitgaven begon te doen. Een land dat sedert de jaren ’80 quasi altijd met tekorten stond kon dat maar op 2 manieren: extra gaan lenen in het buitenland en… extra dollars gaan drukken. En hopen dat de wereld zal blijven geloven in de dollar. Alvast in China is men steeds minder overtuigd van de waarde van de dollar.
In die context worden politici aangetrokken door bedrijven om als uithangbord te dienen.
Misschien zijn er al veel mensen vergeten dat Lernout en Hauspie ook met Jean-Luc Dehaene ging pronken. Dehaene ging ook aan de slag bij Interbrew, nu Inbev. Eigenlijk gewoon een traditie waar oudere politici een postje kregen als een soort uitbolbaan en anderzijds op die manier een netwerk te krijgen binnen de politiek en administratie. Heel veel kritische zin is er nooit geweest uit die hoek. Daarnaast werden die mandaten ook verdeeld als compensaties voor gemiste politieke mandaten. Het is een hele cultuur geworden. In kleinere gemeenten betekent dat allemaal zo veel niet qua geld maar in grote steden is dat wel even iets anders.
Het is vandaag toch de kwestie of in de globale economie van tegenwoordig dit nog zin heeft. Men koopt de naam en faam van iemand om als een piepschuim bordje te dienen om beslissingen te verkopen die al lang elders genomen zijn. In het geval van Dexia ging het om de politiek van de Amerikaanse dochter, die zwaar aan het speculeren ging. Van de oude getrouwe financier van de gemeenten was Dexia een hedge fund geworden waar risicovolle belegging volgde om een eerdere te dekken. In welke mate kunnen bestuurders nog zicht hebben op de gang van zaken?
Het antwoord werd deze week duidelijk. Door handige commerciële jongens zijn de bestuurders van de Gemeentelijke Holding en Arco overbluft. En ze lieten begaan. De gevolgen zijn er nu. Het gat dat geslagen is in de Verenigde Staten en elders moet gedekt worden met lokaal belastinggeld. De globale economie moet er voor zorgen dat beleggers van elders beschermd worden door belastinggeld van hier. Dat is ook globale economie. Maar wie zal de vruchten van deze inspanningen ooit plukken? En hoe lang zal het duren eer opnieuw problemen ontstaan?
In een globale economie zijn het globale spelers die de gang van zaken bepalen. België is in dat verhaal geen speler van betekenis. Die rol is overigens afgenomen door de ontmantelingen van Fortis en nu Dexia en de inkrimping van KBC. In welke mate de lokaal verankerde banken als Argenta en anderen zich kunnen ontrekken is niet altijd even duidelijk.
Het mag dan ook wel gezegd worden dat heel wat politici zichzelf nu ongeloofwaardig maken door bestuursmandaten op te nemen in dergelijke instellingen. Het is een anachronisme geworden. Het is volstrekt overbodig geworden want de beslissingen zijn al klaargemaakt nog voor er gestemd is.
En wat nu met de gemeenten? Is het nieuwe Dexia een potentiële doorstarter voor een nieuw Gemeentekrediet? Of laten die besturen een decennia-oude zekerheid vallen? En in welke mate zullen de gemeenten nog een rol spelen als het op controle aan komt?
Eén ding mag toch duidelijk zijn: de economie is globaal geworden maar niet iedereen kan globaal worden. En wie controle wil houden zal op grenzen botsen. En wie weet gewoon wat tevreden moeten zijn met minder.
En misschien moet ook maar eens gedacht worden om de hedge fondsen aan banden te leggen. Een idee dat in 2006 al werd geopperd door Rabobank toen bleek dat sommige van die fondsen gericht gingen samenspannen tegen bedrijven. Iets waar de EU blijkbaar ook aan denkt. Want absolute vrijheid op de markt is even onmogelijk als een volledig geglobaliseerde markt.
Maar een ding is duidelijk: de illusie dat de oude instellingen – als gemeentebesturen- nog iets te zeggen hebben over de gang van zaken is weg. Die mochten jaren gelukkig zijn dat ze hun dividenden konden incasseren maar aan de gang van zaken hadden ze nog nauwelijks iets te zeggen. En dat, dat is misschien nog de grootste les van de voorbije jaren: denken dat lokale en zelfs nationale politici nog veel te vertellen hebben in globaal georganiseerde bedrijven is een anachronisme.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten