Brexit

Voor eind 2017 zal er in het Verenigd Koninkrijk een referendum doorgaan of het land lid blijft van de Europese Unie. Dit lijkt een fascinerende test te worden voor de visie op de EU.

Brexit is één ding maar er is nog meer aan de hand

Dat het VK er nooit echt met het hart is bijgeweest is wel duidelijk. Er werd gehoopt om de EFTA verder te zetten binnen de toenmalige EEG. Vrijhandel en liefst niet te veel politiek. Dat werd gedwarsboomd door de val van het Ijzeren Gordijn en de pogingen om de Duitse beer aan banden te leggen. Er volgde een eenheidsmunt en een steeds sterkere integratie waarbij iedere kritiek werd genegeerd.

De Britse politiek bleef verdeeld. Zo waren er bij de Conservatieven altijd twee strekkingen. Met de komst van UKIP in 1993 vormde zich stilaan een partijpolitiek alternatief op die vleugel. De traditionele partijen slaagden er wel in om UKIP quasi buiten Westminster te houden middels het gekende kiessysteem maar de dreiging blijft bestaan.

Maar er is ook de andere kant van het verhaal. De SNP vertegenwoordigt Schotland en die zijn pro- EU. Bij de toetreding was dat net omgekeerd. Voor de SNP is een referendum over een brexit evengoed een brexit-verhaal na het nipt verloren referendum-verhaal.

In het journaal van daarnet stelde Verhofstadt dat met de brexit de EU verder naar elkaar kan toegroeien. Verhofstadt blijft uitblinken in ongefundeerd optimisme. Aan de Brexit hangt ondertussen al heel wat meer vast. Zo vergeet hij dat Denemarken ook al een eigen positie inneemt (ook een gewezen EFTA-lid) en dat de Visegrad-groep (Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije) zich ontwikkelen tot een oppositieblok tegen Duitsland. Hun aanzet richting Balkan via Bulgarije begint stilaan op het oude Warschau-pact te lijken.

Maar los daarvan heeft de vluchtelingencrisis bewezen dat voluntarisme binnen de EU moordend is. Figuurlijk. De houding van Merkel heeft tot onrust geleid in nieuwe lidstaten en tot ergernis in de oude. Frankrijk houdt zich vooral vrolijk buiten alles. In Zweden dreigt verregaande politieke instabiliteit door de opmars van de Zwedendemocraten.

Kortom: de houding in een heel aantal landen zou na een brexit wel eens kunnen keren met allerlei referenda als gevolg: een dexit voor Denemarken, een Sexit voor Zweden (alhoewel aan die naam nog gewerkt kan worden), hexit voor Hongarije,... De houding van de EU in het dossier van de opvang van de vluchtelingen heeft hoe dan ook slechte herinneringen losgemaakt bij een aantal nieuwe deelstaten. Wie zomaar de illusie heeft dat na een Brexit-verhaal die dat snel zullen vergeten en vrolijk verder zullen meehuppelen op de tonen van de EU-rattenvanger van Brussel zou wel eens zwaar bedrogen zullen uitkomen.

Het referendum zelf is een tweesnijdend zwaard. Zowel de Conservatieven als Labour hebben hun vleugels. De Lib-Dem's bekomen nog van hun nederlaag. Hoe dan ook zal eender welke uitslag brokken maken. En wat met de gevolgen op economisch vlak? Ook daar worden de kiezers bekogeld met studies die in alle richtingen wijzen. Het is een kwestie van Believers en Non-Believers.

Vraag is wat wij er aan over houden. Komt er eindelijk een debat over hoe ver we willen gaan met de EU? Wanneer stopt het beeld dat de EU vooral een zandbak is voor politici die op nationaal niveau uitgerangeerd zijn maar zich nu nog even op kosten van de belastingbetaler interessant willen maken?