Syrië en de hoofddoek

Wat hebben Syrië en de hoofddoeken gemeen? Op het eerste zicht weinig.

In ‘Knack’ deze week staat een interview met Gilles Kepel, een Franse islamkenner. Een zeer interessant artikel waaruit het gevaar van wat er in Syrië aan de gang is meer dan duidelijk wordt.

Op 24augustus 2011 had ik me al de vraag gesteld waar de Arabische Lente naar toe ging. De val van Khaddafi was een volgende dominosteen in een proces dat in de Maghreb liep. Maar niet alleen daar. Toen had ik het al over Syrië.

Het machtsspel dat daar gespeeld wordt is ongezien en maakt dat wat daar gebeurt steeds complexer wordt.

Ik haalde toen al Rusland aan. Voor de Russen maakt Syrië deel uit van de zuiderzijde van de oude moloch. Het is altijd de ambitie geweest van Rusland om daar een rol te spelen en dat is gedeeltelijk gelukt met Syrië en Irak. In die landen was het ba’ath-regime het socialisme – of beter het anti-Amerikanisme – de leidende ideologie. Dat veranderde toen Sadam Hoessein na de mislukte oorlog tegen Iran Koeweit aanviel. Rusland was politiek zo verzwakt dat ze de interventie van de Westerse mogendheden met de steun van de Arabische landen moest laten passeren.

Vandaag blijft Rusland hopen om een rol te spelen in het Midden-Oosten. Bij de herverkiezing van Zjirinovski vorige week als leider van de Liberaal-Democratische Partij voor Rusland (zo liberaal dat ik dan wel een socialist moet zijn) kreeg die welgemeende felicitaties van president Medvedev. De LDPR hangt nog steeds de oude tsaristische lijn aan als het om het buitenland gaat. En daar maakt Syrië misschien dan wel niet territoriaal dan wel qua invloedssfeer tot Rusland.

Maar de krabbemand gaat verder.

Zo dreigt het dossier Koerdistan nog meer te gaan wegen op de regio. De Koerden hebben in Irak al een gedeeltelijke autonome status en als daar een stuk Syrië bij kan komen komt er enerzijds druk op Iran en daarnaast op Turkije. In dat laatste land heeft de voormalige militaire leider van de Koerden, Öcalan, beslist dat de PKK Turkije gaat verlaten. Waarom het risico lopen in Turkije als er twee vrijhavens dichtbij zijn? Turkije, dat zelf hoopt een grotere rol te kunnen gaan spelen en daardoor minder interesse heeft in Europa, zal dat met lede ogen aanzien.

En daarmee volgt een volgend delicaat dossier: vluchtelingenkampen. Zowel binnen Syrië als daarbuiten. Een land dat meteen opvalt is Libanon. Dat land was in de jaren ’70 de vluchthaven voor de Palestijnen. Het gevolg was een burgeroorlog  en een aantal invallen van Israël. Wie zit er in die kampen?

Dat is nu net niet duidelijk. Zijn het soenni’s? Zijn het christenen? Zijn het Alawieten? Hoe dan ook: in het al verdeelde Libanon kunnen ze een precaire machtsbalans doen kantelen als die kampen te lang blijven bestaan.

En er zijn kampen in Jordanië. Dat is zowat het meest stabiele land. Daar zit de koninklijke familie voor heel wat tussen. Het is uiteraard de vraag hoe lang dat zo zal blijven als de buurlanden één voor één kantelen.

Want dat is het wel: het is een opstand die geëxporteerd wordt. De berichtgeving over de gang van zaken laat nog selectief bronnen aan het woord. Pater Daniël Maes haalde in een open brief hard uit naar Europa en de VS voor het ondersteunen van de jihadi’s. Want dat is de realiteit: de VS zorgen voor materieel voor de jihadi’s. Geen wapens maar wel ondersteunend materiaal. De wapens? Daar zorgen Saoudi Arabië en Quatar voor.

Quatar zegt u? Ogenschijnlijk klein maar wel via Al Jazeera het beeld van het Midden-Oosten naar Europa. Ongecontroleerde beelden van slachtingen en vooral de salafistische agenda. En dan hebben we het nog niet over de beelden die ‘ons’ via de satelliet bereiken. ‘Ons’ betekent daar vooral de soenni-moslims in dit land. En dat zijn ze bijna allemaal. Met de moderne techniek wordt de jihad tot in Europa gebracht.  

Zo is het gemakkelijk om te stellen dat het Westen niks doet: eerst bezorgen die landen wapens en jihadisten en als die hun werk gedaan hebben komen de beelden. Dat staat uiteraard los van bijvoorbeeld de Koerden waar er uit die kringen geen interesse voor is.

Zo krijg je uiteraard een zeer eenzijdig beeld.

En wat doet die andere wereldmacht? China? China steunt Iran. Een Chinees-Arabische Liga. En die kijken over de schouder van grondstoffenleverancier Rusland mee. Met andere woorden: iedereen heeft redenen om Syrië in de gaten te houden.

Heb ik begrip voor Assad? Nee, natuurlijk niet. Die heeft een historische rol in het Midden-Oosten. Zeker tegenover Israël en Libanon. Anderzijds garandeerde hij wel een positie voor andere religies die in landen als Quatar en Saoudi-Arabië ondenkbaar zijn. En misschien had het conflict in Syrië kunnen doven als andere landen zich niet gingen bemoeien. Want dat blijkt ook wel uit het artikel van Kepel: er is een netwerk opgezet via moslimfundamentalisten. De agenda van de Golfstaten is dus niet naar een democratie gaan maar wel hun greep op de regio versterken. Dat Tunesië daar buiten valt is van geen belang.

Maar zonder dat de buitenlandse tussenkomsten stoppen kan er geen vrede komen. En kan er dus niets gedaan worden voor de bevolking. Is het niet hallucinant dat overwerkte jihadi’s kunnen gaan uitrusten in peperdure villa’s van Saoudi’s en aan het zwembad liggen nippen aan hun – uiteraard – niet-alcoholische cocktails? Wat geven die Saoudi’s dan eigenlijk voor het leven van de modale Syriër?

De salafisten en wahhabisten voeren een politiek waarbij alles wat als Westers wordt aanzien – ‘liberaal’ of ‘socialistisch’ – moet verdwijnen. En met hun petrodollars lukt dat aardig. Eigenlijk is de beste manier om die mannen een hak te zetten is niet meer te tanken bij hun tankstations. Want eigenlijk is iedere liter benzine een kogel die naar Syrië gaat.

En wat heeft dat nu met de hoofddoek te maken. Ik vond het al frappant om te moeten horen op Radio 1 van Rudi Vranckx (zo vanaf 5'15") dat een aantal vrouwelijke verzetsstrijders van Koerdische milities in de problemen waren geraakt omdat de jihadi’s vonden dat ze een hoofddoek moesten dragen. Na het verplicht dragen van de hoofddoek bij voetbalwedstrijden, judo en andere sporten moest er nu ook een hoofddoek gedragen worden bij guerilla. Praktisch bekeken.

Niks opgevallen?

Ondanks het feit dat we in Syrië zijn dragen die vrouwen geen hoofddoek. Zullen ze waarschijnlijk nooit gedaan hebben. Nochtans zijn Koerden moslims.

Met andere woorden: het beeld dat daardoor ontstaat is dat de hoofddoek helemaal niet verplicht is. Een beeld dat ons nauwelijks bereikt. Een beeld dat niet past in de beeldvorming van die landen naar het Westen.

Ondertussen gaat het debat over de hoofddoek verder in Gent. Het oude – zeer beperkte – reglement zal nu worden weggestemd onder druk van een actiecomité dat een petitie heeft opgesteld.

Vind ik dat een ambtenaar geen overtuiging mag hebben? Uiteraard wel. Ik heb liever dat die daar eerlijk over is dan dat die zich verschuilt. Alleen interesseert die mening mij niet als ik er als ‘klant’ of als ‘politicus’ mee praat. Ik verwacht adequate informatie of een oplossing voor mijn vraag.

Alleen wordt vrijheid van meningsuiting zeer eenzijdig aanzien. Een hoofddoek moet kunnen, een T-shirt tegen religie zal dan weer provoceren. Een hoofddoek moet kunnen maar wat met identitaire symbolen? Een hoofddoek moeten kunnen maar wat met een teken dat men tegen rituele slachtingen is uit ecologische overwegingen? En wat heeft die inwoner daar eigenlijk mee te maken?

Het Franse model van secularisering is heel strikt. Hier ligt dat moeilijker.

Maar in een situatie dat een hoofddoek hier gedragen wordt omwille van steun aan een bepaalde strekking in de islam in een ander land gaat men compleet uit de bocht. Het zijn net die landen die het Westen verwijten die jihadi’s sturen die medemoslims een absurd kledingreglement willen opdringen.

En ondertussen zijn het vooral de Syriërs die de speelbal zijn van de gebeurtenissen. Nu maar hopen dat die crisis zich niet gaat vertalen in de buurlanden als Turkije en Libanon. Want dan zijn we héél ver van huis. Héél ver.