Ontslag van een minister

Nee, uw belang is niet het algemeen belang

Ministers die ontslag nemen in dit landje zijn berucht. Diegene die blijven zitten vaak nog meer. Zo bleef Charles-Ferdinand Nothomb zitten na het Heizeldrama en Marc Eyskens na het visumschandaal rond Whalid Khaled. 

Natuurlijk zijn er beruchte ontslagen. Het ontslag van Stefaan De Clerck en Johan Vandelanotte na de ontsnapping van Dutroux of het ontslag van Louis Tobback na de dood van Semira Adamu. Niet dat die er zo veel aan konden doen. 

Steven Vanackere sluit nu aan bij een rijtje van ministers die vroegtijdig ontslag nemen. Terecht? Wel, mocht hierna ten gronde iets fundamenteel veranderen zou ik nog ‘ja’ zeggen. Maar het voorgevoel zegt ‘neen’. 

Knack citeert bronnen uit het ACW:  “Dat is wel Stevens wens, maar het zou niet goed zijn. Niet voor de CD&V, en niet voor de Beweging (zo spreken ze over het ACW). Hij moet even het algemeen belang voor ogen houden.”

Men moet dat citaat – voor zoverre authentiek – eens goed doorlezen. Wat blijkt daaruit?

Vooreerst dat het ACW Vanackere in de regering wou in het belang van de organisatie. Het ACW had immers op federaal niveau zware klappen gekregen. Leterme vluchtte naar de OESO, Inge Vervotte ging de welzijnssector in en Jo Vandeurzen hield het federaal voor gezien. De reden is gekend: de afrekening van Open VLD die eindigde met het laten vallen van de regering over Brussel-Halle-Vilvoorde. Maar het eerste bedrijf bleek de Fortis-gate te zijn. Nog een bank die in de knoei was geraakt.

Met andere woorden: het ACW had – naast de electorale klappen die de CD&V kreeg in 2010 – geen ander gezicht meer van betekenis om uit te spelen. Vanackere werd dus als waakhond in de federale regering gezet en wel op één van de meest delicate posten: financies. 

Tweede deel van het citaat is zo mogelijk nog ontluisterender: het ACW beschouwt de aanwezigheid van het ACW in de federale regering als een zaak van algemeen belang. Met andere woorden: besturen zonder een ACW’er in de regering gaat in tégen het algemeen belang. 

Dit is ronduit corporatisme, weliswaar in een zuilcontext. 

Sinds wanneer is een organisatie uit het middenveld bepalend voor het algemeen belang? 

Ja, we kennen onderhand wel de redenering over de 200.000 vrijwilligers in dit land. Maar in welke mate vinden die 200.000 vrijwilligers dat het ACW in de federale regering moet zitten? Er is een duidelijk verschil tussen de basis en de top in de zuilen. In welke mate steunen de klanten van de CM de politieke ambities? In welke mate steunen de leden van het ACV de CD&V? Dat antwoord kennen we onderhand al wel. Ook dat als het ACV consequent zou zijn ze de 10% Vlaams Belang-kiezers moeten buiten gooien. Dat doen ze uiteraard niet want daar hangen centen aan vast. Dus dreigen ze liever kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen af.  

In welke mate zijn die vrijwilligers verantwoordelijk voor de neo-liberale koers van het ACW? Het verkopen van de eigen bank en verzekering? Niet. Het ACW is zich niet alleen gaan gedragen als een machtsapparaat maar ook als een financiële macht. En dan is veel niet genoeg. Zoveel is wel duidelijk geworden. Overigens, ook de gemeenten zijn in die val gelopen. Het verdwijnen van de Gemeentelijke Holding zal nog lang nazinderen. Maar dat is eerder algemeen belang: de gemeenten zijn bestuursorganen. Eén fundamentele vraag is evenwel of de kapitaalsverhoging van de Gemeentelijke Holding in 2009 er niet is gekomen onder druk van het ACW in de gemeenten waar de CD&V bestuurde. In Lovendegem alvast niet maar het zou misschien wel eens interessant kunnen zijn om de proef op de som te nemen…

Dat heeft an sich weinig met Vanackere te maken maar de aanhoudende druk op het dossier werd duidelijk te veel. Het feit dat er iemand al dan niet een bureau op een kabinet heeft is dan de spreekwoordelijke druppel. Vanackere verzeilde in pre-electorale sfeer die zich nu al opbouwt. 

Gaat die regering dit nog volhouden tot volgend jaar? Dat is maar de vraag. 

Verlaat de CD&V het zinkende schip in de hoop om de klappen federaal te laten incasseren en het Vlaamse niveau (met ook nog enorm veel zuilbelangen) te kunnen houden? Te meer omdat bij een monsterscore van de N-VA er een complete verlamming dreigt op dat niveau. Op Vlaams niveau kan de huidige meerderheid eventueel wel verder maar geen enkele Franstalige partij zal bereid zijn om een akkoord te sluiten met een N-VA die onaantastbaar is. 

Voor wat het ACW betreft: de organisatie is zwaar toegetakeld. Moreel en financieel zijn er harde klappen gevallen. Dat kan gecombineerd worden met een steeds luidere kritiek op de corporatistische instelling van veel zuilorganisaties, de vakbonden voorop. Uiteraard zal het ACW er alles aan doen om de geldstromen in gang te houden. En dat is niet alleen via Dexia. Ook via de zuilstructuren er onder. 

En laat ons daar nu eindelijk eens een volwassen debat over organiseren. Is de verzuiling nog van deze tijd? Het antwoord is overduidelijk neen. De misstanden stapelen zich op. 

Toen het Vlaams Belang zich vastbeet in de vakbonden kwam het één na het ander boven water. En nu dit. De verzuilde samenleving is geen realiteit meer maar de oude structuren plukken de staat leeg in naam van hun vrijwilligers. Het was ook het Vlaams Belang dat als enige het ontslag vroeg van Vanackere. Ervaring zat met dat soort bestuur. 

De arrogantie van de zuilen wordt – meer dan hun onkunde – de basis van hun falen. De arrogantie van de onaantastbaarheid. De arrogantie dat de leden braaf volgen wat de top vertelt. De arrogantie dat het belang van de zuil en het algemeen belang één en ondeelbaar zijn. 

Die arrogantie heeft vandaag geleid tot het ontslag van een minister. 

Niks meer, niks minder.