Exit Benedictus XVI

zal volgende paus de mist rond misbruikendossiers
kunnen doen opklaren?

Na 8 jaar ponfiticaat legt Joseph Ratzinger of Benedictus XVI zijn ambt neer. Ongezien in het moderne pausdom maar misschien toch een goed idee. De beelden van de laatste maanden van Johannes-Paulus II, die eindigde als een menselijk wrak, deden de man absoluut geen recht aan. Laat staan het instituut dat hij moest vertegenwoordigen. Maar nu zit de media er op en vroeger niet. En het is de kerk die zich wat moet aanpassen aan die tijd.

Joseph Ratzinger begon in een slecht gesternte aan zijn pontificaat. Nadat de Katholieke Kerk er mee voor zorgde dat het communisme onderuit ging werden de eigen vuile dossiers opgespit. Misbruik van kinderen door priesters bijvoorbeeld. Maar ook de algemene geest van de jaren ’90 die instituten vaak beschuldigde van achterhouden van gegevens en bronnen. En evengoed de strijd tussen het instituut kerk en de ‘progressieve gelovigen’ in Europa en delen van Zuid-Amerika. Kortom: de kerk werd als instituut aangevallen.

Met Ratzinger kreeg vooral de relatief weinig talrijke maar steeds luidruchtige progressieve katholieke vleugel geen vriend aan de top. Ratzinger werd aanzien als de ‘waakhond van Johannes Paulus II’, die – gezien zijn Poolse afkomst – weinig begrip had voor katholieken die dweepten met socialisme, en een halve inquisiteur. Zelfs zijn verleden als Hitlerjongen (zij het voor korte duur) werd er bij gesleept.

‘De publieke opinie’ zat duidelijk te wachten op een eerder progressieve paus. En gaan ze die nu krijgen?

Die kans is eerder klein.

Er is wat aan het bewegen binnen de katholieke kerk.

Neem nu Frankrijk. Daar stond de kerk mee in het verzet tegen het homohuwelijk. Iets wat Danneels hier niet heeft gedaan. Er is al eens gezegd dat de passieve houding van Danneels in ethische zaken hem veel steun heeft gekost in Rome. Met Leonard hebben we alvast een minder bezadigd kerkvorst gekregen te lande.

Er is ondertussen ook druk gekomen van de traditionele en traditionalistische katholieken op de gang van zaken. Die krijgen geen gehoor in de media maar zijn wel een realiteit. Met het leeglopen van de kerken blijven immers vooral oudere gelovigen, wat progressieve en ook een aantal traditionele katholieken over. De leegloop zorgt ook daar voor een gepolariseerde situatie.

En met die leegloop is eigenlijk de gevoelige snaar geraakt. De katholieke kerk mag dan wel met de maatschappelijke zetel in Rome staan, het is vooral een kerk die leeft in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Continenten waar die kerk eerder traditioneel is en vaak – behalve in Zuid-Amerika -  botst met een opkomende islam.

Daarnaast is er de ‘benoemingspolitiek’ die al jaren eerder traditionele katholieken doorschuift naar hogere functies.

Een bom onder het nieuwe pontificaat zou wel eens het geheime rapport kunnen zijn over de gang van zaken in de curie. Geknoei met geld en homoseksuele feestjes met hoge functionarissen maakt dat een deel van het katholieke establishment wel eens ‘niet geschikt’ zou kunnen aanzien worden. Stel je voor dat de naam van de nieuwe paus in grote letters in het rapport staat? Ontkennen dat er een rapport is? Dat lukt niet meer. Het bestaan van het rapport zal hoe dan ook wegen op het volgende pontificaat. Het ruimen daarvan zou de Europese en Anglosaksische katholieken wel eens heel wat invloed kunnen gaan kosten. 

Nee, als de volgende paus autoriteit wil hebben zal hij ingrijpend moeten gaan ingrijpen en daar zal progressiviteit niet op de bovenste tree gaan staan. En het zal hoe dan ook iemand met de nodige dynamiek moeten zijn.

Ratzinger van zijn kant gaat boeken schrijven die pas na zijn overlijden mogen gepubliceerd worden. Wereldschokkend zullen die uiteraard niet zijn. Wie jarenlang boswachter was weet ongetwijfeld waar een stroper zich niet moet aan wagen.